શ્રી ખોડલધામ ટ્રસ્ટ-કાગવડ દ્વારા રાજકોટ જિલ્લાના જેતપુર તાલુકાના કાગવડ ગામ નજીક બેનમૂન શિલ્પ સ્થાપત્ય અને શાસ્ત્ર મુજબ ભવ્ય મંદિરનું નિર્માણ કર્યું છે. ખોડલધામ મંદિર બંસી પહાડપુરના 2 લાખ 30 હજાર ઘનફૂટ પથ્થરમાંથી બનાવવામાં આવ્યું છે, જે રાજસ્થાનના ભરતપુર જિલ્લામાં બયાના ગામની નજીકની ખાણમાંથી નીકળે છે.

મંદિરની પહોળાઈ 252 ફુટ, 5 ઇંચ છે. મંદિરની લંબાઈ 298 ફુટ, 7 ઇંચ છે જ્યારે જમીનથી ધ્વજદંડ સુધીની ઊંચાઈ 159 ફુટ, 1 ઇંચ છે. ખોડલધામ મંદિરની ટોચ પર એક 14 ફૂટ ઉંચો, 6 ટનનો સૂવર્ણ જડિત કળશ સ્થાપિત કરાયો છે. કલશની પાસે 40 ફૂટ ઊંચો ધ્વજદંડ મૂકવામાં આવ્યો છે. ધ્વજદંડ પર બાવન ગજની ધ્વજા લહેરાઈ રહી છે. ઓરિસ્સાના કારીગરો દ્વારા કંડારવામાં આવેલી લગભગ 650 મૂર્તિઓ માંડોવરથી ખોડલધામ મંદિરની શિખર સુધી સ્થાપિત કરવામાં આવી છે. પિલર, બિમ, તોરણ, છતની ડિઝાઈન એ બધું રાજસ્થાનના કારીગરોએ કંડાર્યું છે. ખોડલધામ મંદિરનો સમાવેશ મહામેરૂ પ્રાસાદમાં થાય છે. એટલે કે જેનું સ્વરૂપ મોટા પર્વત જેવું હોય તેને મહામેરૂ પ્રાસાદ કહે છે.

ખોડલધામ મંદિરમાં જમીનથી 18 ફૂટ ઉપર જગતી (પ્લીન્થ) બનાવેલી છે તેની ઉપર 6 ફૂટ 5 ઇંચ સુધી કણપીઠ (મહાપીઠ) બનાવાઈ છે. શાસ્ત્રોક્ત રીતે કણપીઠમાં ગજથર, અશ્વથર, ગ્રાસથર અને નરથર લગાવવામાં આવે છે. જે ખોડલધામ મંદિરમાં પણ છે. કણપીઠમાં ગ્રાસથર પાંચમા નંબરનું લેયર છે. ગજ એટલે હાથી અને અશ્વ એટલે ઘોડો અને ગ્રાસ એટલે સદીઓ પહેલાં આપણે ત્યાં એક જળચર પ્રાણી હતું. જળનું આ પ્રાણી જમીન પર પણ રહી શકતું. સમય જતાં આ પ્રાણીઓ પૃથ્વી પરથી લુપ્ત થઈ ગયા, એ પ્રાણી ગ્રાસ કહેવાતા.

કણપીઠમાં રહેલા નરથરમાં રામાયણ, મહાભારત અને ગીતાના પ્રસંગોને કંડારીને મૂકવામાં આવ્યા છે. રામાયણના પ્રસંગોના કોતરકામ માટે 37 પથ્થર, મહાભારતના પ્રસંગોનું કોતરકામ 15 પથ્થરમાં કરાયું છે. વ્યાસજી ગણપતિ પાસે મહાભારત લખાવે છે ત્યારથી લઈને પાંડવોના વનવાસ સુધીના પ્રસંગો આવરી લેવાયા છે. એવી રીતે શ્રીમદ્ ભાગવત ગીતાના ઘણા પ્રસંગોનું કોતરકામ 12 પથ્થરોમાં કરાયું છે. આમ નરથરમાં કુલ 72 જેટલા ગુલાબી પથ્થરોમાં રામાયણ, મહાભારત અને ગીતાના પ્રસંગોને કંડારીને મૂકાયા છે.

મંડોવર એટલે મંદિરની શંકુ દિવાલ જે બહારથી અભયારણ્યને આવરી લે છે. આ રીતે, મંડોવર, એટલે કે માથાના પાછળના ભાગથી છજ્જાના માથા સુધીના ભાગને મંડોવર કહેવામાં આવે છે. મંદિરની અંદર પાર્વતી, મહિસાસુર મર્દિનીની મૂર્તિઓ છે અને મા અંબા સહિત માતાજીની મૂર્તિઓ છે. ગણપતિ માંડોવરની કાઠીમાં બેઠા છે. જંગીમાં, મંદિરમાં વિષ્ણુના 10 અવતારો અને 24 સ્વરૂપો, સુર્યનાં 12 સ્વરૂપો, સરસ્વતીનાં 8 સ્વરૂપો, બ્રહ્માજીનાં 4 સ્વરૂપો, પાર્વતીનાં 20, શિવજીનાં 12 સ્વરૂપો અને ભૈરવજીની ત્રણ-ત્રણ ફૂટની મૂર્તિઓ સજ્જ છે.

આપણે ખોડલધામ મંદિરના પગથિયા ઉપર જતા, નૃત્ય મંચમાં પહેલો ઘુમ્મટ આવે છે અને પછી ઉંબરો પાર કરીને અંદર પ્રવેશ કરીએ એટલે મુખ્ય ધુમ્મટના દર્શન થાય. ખોડલધામ મંદિરના મુખ્ય કલાત્મક ઘુમ્મટમાં 16 મૂર્તિઓ સ્થાપિત કરવામાં આવી છે, જેમાં ચાર ખૂણા, ચાર દિશાઓ અને આઠ સૂર્યના સ્વરૂપની પ્રતિમાઓનો સમાવેશ થાય છે.